Đây là năm tính năng web gây khó chịu nhất mà những người khiếm thị dùng trình đọc màn hình mỗi ngày và cách khắc phục chúng.

Đối với họ, khả năng truy cập (accessibility) của một trang web được đánh giá giữa việc dùng được hoặc phải bấm thoát.

Cách hoạt động của trình đọc màn hình (screen reader)

Trình đọc màn hình cho phép người mù và người khiếm thị sử dụng máy tính, điện thoại và máy tính bảng một cách độc lập. Hầu hết các trình đọc màn hình đều sử dụng phần mềm và máy Chuyển văn bản thành giọng nói (Text To Speech). Trình đọc màn hình chuyển đổi văn bản hiển thị trên màn hình thành định dạng mà người dùng khiếm thị có thể xử lý.

Trình đọc màn hình đọc to mọi thứ trên màn hình và cho phép mọi người điều hướng bằng các cử chỉ chạm và các phím tắt. Chúng cũng hoạt động với các thiết bị đầu ra khác như màn hình chữ nổi.

Và dưới đây là những vấn đề phổ biến nhất mà họ gặp hằng ngày:

Các liên kết và nút không được gắn nhãn

Người dùng trình đọc màn hình dựa vào các liên kết và nút để điều hướng xung quanh trang web và tìm thông tin họ cần. Nếu các liên kết và nút không được gắn nhãn chính xác hoặc không có nhãn, thì sẽ khiến người dùng trình đọc màn hình khó tìm thấy các thông tin họ mong muốn. Cuối cùng, các liên kết không được gắn nhãn khiến việc điều hướng trang web diễn ra một cách rất khó khăn, chậm chạp và không độc lập.

Ví dụ: khi liên kết đến một trang giới thiệu, ‘nhấp vào đây’ không cung cấp bất kỳ manh mối nào về nơi dẫn đến, nhưng "tìm hiểu thêm về chúng tôi" thì rõ ràng.

Nếu các liên kết và nút được gắn nhãn chính xác, trình đọc màn hình có thể đọc to nhãn. Điều đó có nghĩa là người mù và người khiếm thị không phải nhấn vào liên kết hoặc nút mà không biết nó sẽ đưa họ đến đâu.

Cũng như các tính năng, các liên kết và nút không có nhãn khác, nếu không có mô tả rõ ràng thì chúng cũng gây ra sự khó chịu tương tự. Phải có mô tả rõ ràng về nơi chúng sẽ dẫn đến khi được nhấp vào, thay vì ‘nhấp vào đây’. Không bao giờ bắt người dùng của bạn đoán xem một liên kết sẽ đưa họ đến đâu hoặc buộc họ vào tình huống “thử và sai”. Điều này làm cho trải nghiệm người dùng trở nên thật tẻ nhạt.

Không có mô tả hình ảnh

Đây có lẽ là vấn đề phổ biến nhất khi họ lướt web. Sử dụng mô tả hình ảnh là điều cần thiết cho khả năng truy cập. Mô tả hình ảnh còn được gọi là văn bản thay thế (alt text), được mô tả bằng văn bản của một hình ảnh.

Trình đọc màn hình đọc to mô tả hình ảnh. Điều này có nghĩa là những người mù và khiếm thị có thể hiểu nội dung của hình ảnh theo một cách dễ tiếp cận. Nếu hình ảnh không có văn bản thay thế, thì trình đọc màn hình sẽ chỉ nói “hình ảnh” hoặc “đồ họa” mà không có ngữ cảnh hoặc ý nghĩa.

Hình ảnh thường truyền tải thông tin có giá trị. Do đó, điều quan trọng là những người bị khiếm thị cũng có thể truy cập thông tin này. Văn bản thay thế phải được viết rõ ràng và mô tả chính xác về hình ảnh.

Tiêu đề tệ

Để điều hướng nhanh chóng và dễ dàng, nhiều người dùng trình đọc màn hình sử dụng các tính năng khác nhau trên trang như tiêu đề, và đây là một cách tuyệt vời và hiệu quả để tìm kiếm thông tin họ cần. Đặc biệt là khi chúng tuân theo cấu trúc tiêu đề hợp lý với H1, H2 và H3 giúp ưu tiên nội dung.

Nếu các trang web không sử dụng tiêu đề, điều đó có nghĩa là người dùng trình đọc màn hình không thể sử dụng các phím tắt để điều hướng qua trang web theo cách này. Nếu đúng như vậy, họ sẽ phải bất đắc dĩ dùng đến tab hoặc mũi tên qua một trang web dài để tìm thông tin họ cần.

Các tiêu đề cũng giúp chia nhỏ nội dung web một cách trực quan và cải thiện khả năng đọc. Các tính năng khác mà người dùng trình đọc màn hình sử dụng để điều hướng các trang web bao gồm liên kết, danh sách hoặc cột mốc.

Biểu mẫu web từ chối truy cập

Hầu hết các trang web sử dụng biểu mẫu tùy ý, cho dù đó là để giúp tìm kiếm sản phẩm hay để liên lạc thông qua biểu mẫu liên hệ. Tuy nhiên, khi các biểu mẫu này không được dán nhãn, hoặc không được dán nhãn chính xác, thì họ sẽ không thể sử dụng chúng.

Ví dụ: nếu hộp tìm kiếm không được gắn nhãn, người dùng trình đọc màn hình sẽ không biết mục đích của hộp đó. Điều đó có nghĩa là những người sử dụng trình đọc màn hình không thể truy cập cùng một chức năng.

Biểu mẫu liên hệ là một cách hiệu quả để khách hàng liên hệ với thương hiệu hoặc doanh nghiệp của bạn. Vậy nên, đối với họ, không có gì khó chịu hơn việc các biểu mẫu này được gắn nhãn không chính xác.

Đặc biệt là yêu cầu kiểm tra CAPTCHA. Nếu không có tùy chọn để nghe âm thanh thì biểu mẫu được xếp ngay vào danh sách ‘không thể truy cập được’ đối với người khiếm thị, và họ sẽ không thể tự điền vào biểu mẫu đó được. Đương nhiên, họ thường phải truy cầu sự giúp đỡ từ người có thể nhìn được, nhưng không phải người khiếm thị nào cũng nhận được sự giúp đỡ cần thiết.

Tự động phát âm thanh và video

Hầu hết mọi người sẽ biết cảm giác khó chịu khi tải một trang web với những quảng cáo ồn ào và bắt đầu phát đột ngột. Nhưng đối với người dùng trình đọc màn hình, nó có thể còn đáng báo động hơn. Khi video hoặc âm thanh bắt đầu phát tự động, nó có thể át luôn tiếng nói của trình đọc màn hình. Điều này khiến họ khó tìm thấy các nút tạm dừng hoặc dừng. Mọi thứ sẽ còn tệ hơn, nếu các nút không được gắn nhãn như đã nói đến ở phần trên.

Và hiển nhiên, nếu không thể dừng âm thanh hoặc video, họ thường thoát khỏi trang đó luôn.

Giải pháp? Hãy đảm bảo không có video hoặc âm thanh tự động phát khi trang web được tải. Nếu bạn thực sự muốn sử dụng video, hãy đảm bảo rằng âm thanh đã được tắt tiếng và người dùng có thể tạm dừng, dừng hoặc ẩn trình phát đa phương tiện.

Những vấn đề này có thể nhỏ hoặc lớn đối với người dùng bình thường. Nhưng chúng lại tạo sự khác biệt to lớn giữa việc dùng được hoặc phải bấm thoát cho cộng đồng người dùng khiếm thị. Và quan trọng hơn là giúp họ có thể sử dụng trang web một cách độc lập (không cần sự giúp đỡ).

Tổng hợp việc làm IT - Software trên VietnamWorks
VietnamWorks InTECH
Theo Holly Tuke