Khi bạn đã làm việc trong ngành đủ lâu, bạn sẽ cảm nhận được các xảo thuật mà mọi người sử dụng để tô vẽ cho mọi thứ.

Ví dụ: “Sở hữu bất kỳ và tất cả các phần của vòng đời phát triển phần mềm” về cơ bản có nghĩa là “chúng tôi không có quy trình mạnh mẽ nào ở đây cả và mọi thứ đều đang rối tung hết lên, vì vậy chúng tôi cần bạn, và có thể bạn sẽ làm mọi thứ.”

Nhà tuyển dụng dành nhiều thời gian để viết những bản mô tả công việc (JD) hoành tráng hoặc bày những trò chơi trí óc với bạn trong các cuộc phỏng vấn. Bài viết này sẽ giúp bạn không mắc phải bất kỳ thứ gì trong số đó. Tất cả các bạn đều xứng đáng có một công việc tốt.

Chìa khóa để có được một công việc tốt bao gồm những điều sau:

• Bản tóm tắt rõ ràng, ngắn gọn về những gì công ty làm mà không sử dụng quá nhiều thuật ngữ thông dụng.
• Một bản tóm tắt rõ ràng, ngắn gọn về những gì bạn sẽ làm trong công việc này mà không lạm dụng quá mức từ ngữ thông dụng.
• Yêu rõ ràng, hợp lý cho vị trí/công việc.
• Liệt kê nhiệm vụ, trách nhiệm rõ ràng, hợp lý.
• Không đề cập đến các đặc điểm hoặc bằng cấp không cụ thể (ví dụ: khiếu hài hước, kiên trì, quyết tâm…).

Hãy cùng xem qua một số bản mô tả công việc không đáp ứng các tiêu chí trên.

Ví dụ tồi 1: Giật mình bởi vai trò

Hãy cùng phân tích một vài yêu cầu từ phía nhà tuyển dụng:

“Tham gia và sở hữu tất cả các khía cạnh của vòng đời phát triển bắt đầu từ thiết kế, ước lượng, phát triển, DevOps và test cả thành phần của web và service”

Thật sao? Họ muốn tìm một người đồng thời vừa làm Software Architect, lập trình viên, kỹ sư DevOps và kỹ sư QA ngay cùng một lúc hay sao?

Bất kỳ ai đã từng làm việc tại một công ty thực sự đều biết rằng toàn bộ quy trình SDLC (software development life cycle) là khá “nặng ký”. Các công ty khởi nghiệp sẽ yêu cầu các kỹ sư riêng lẻ sở hữu toàn bộ quy trình và đóng nhiều vai trò, nhưng một công ty được niêm yết trên NASDAQ không phải là một công ty khởi nghiệp. Có một lý do khiến “Kỹ sư DevOps” là một vị trí riêng biệt.

DevOps là một phong trào văn hóa nhằm chuyển đổi các quy trình và phá vỡ sự riêng lẻ giữa phát triển và vận hành. Các kỹ sư phải hiểu tất cả các phần của chu trình để làm tốt công việc của họ. Nhưng nó không có nghĩa là một đội/người phải xử lý hết mọi thứ.

Nếu các lập trình viên của bạn không cung cấp các tính năng hoặc sửa lỗi, thì quả là một sự lãng phí về thời gian. Đây là lý do tại sao các công ty phải có các vị trí riêng biệt để thực hiện công việc ngoài luồng, không trực tiếp đến sản phẩm.

Kỹ sư DevOps là một chức danh chung chung, nhưng bạn có thể dễ dàng thay thế nó bằng các chức danh cụ thể hơn: Site Reliability, Developer Experience, Platform, Systems Engineer… Dù bạn muốn gọi chúng là gì, điểm mấu chốt là luôn có các nhóm và những người khác xử lý ở các phần cụ thể trong hệ sinh thái sản phẩm, để tăng tốc thời gian tung ra thị trường (time-to-market) và giữ cho mọi thứ đáng tin cậy.

Bằng cách đó, các Product Engineer sẽ không lãng phí thời gian, ví dụ: định cấu hình các dịch vụ AWS khi chúng cung cấp các tính năng.

“Tạo điều kiện thảo luận với các đối tác kinh doanh để xác định nhu cầu và các giải pháp phù hợp”

“Hợp tác và xây dựng mối quan hệ bền chặt với nhóm công nghệ, cũng như các nhà cung cấp bên ngoài và các đối tác nước ngoài, để hỗ trợ mang lại giá trị lớn hơn cho khách hàng của chúng tôi”

Nhưng khoan đã, họ còn muốn bạn trở thành Product Owner, Partner Manager và làm những viên phát triển kinh doanh nữa à?

“Có khả năng và mong muốn đào sâu vào codebase hiện có và nắm bắt các chức năng, thiết kế và cơ hội tái cấu trúc trong code”

Ai lại muốn tái cấu trúc code tồi của người khác cơ chứ?

“Chia sẻ kinh nghiệm trong quá khứ và làm cố vấn cho các thành viên trong nhóm về việc cải thiện các quy tắc triển khai và phát triển của nhóm”

"Và bạn cũng có thể trở thành trưởng nhóm."

Các kỹ năng yêu cầu/ưu tiên về nhiệm vụ, trách nhiệm phản ánh một sự lố bịch không hề nhẹ - đây là một giai đoạn dài để các lập trình viên có thể tập trung lập trình JavaScript và thoải mái với tất cả các dịch vụ AWS khác nhau, hàng đợi tin nhắn (message queue) và cơ chế phân tích logging/log.

Các sau là dành cho DevOps. Đó là những công việc toàn thời gian, trừ khi bạn là một thiên tài, để có thể hiểu mọi thứ và hoàn thành chúng chỉ trong một giờ đồng hồ.

Các phúc lợi khá cạnh tranh, nhưng chúng không bù đắp cho một công việc kinh khủng. Có nhiều công ty khác cung cấp các lợi ích cạnh tranh bình đẳng, nhưng họ không yêu cầu ứng viên phải làm một triệu việc khác.

Ví dụ tồi 2: Chúng tôi cần các kỹ sư CAN ĐẢM cho công việc CAN ĐẢM

“Tham gia với chúng tôi tại ____, nơi sứ mệnh của bạn cùng là của chúng tôi. Khách hàng của chúng tôi giải quyết những nhiệm vụ khó nhằn nhất. Những thứ đòi hỏi sự dũng cảm, kiên cường và chính xác phi thường. Chúng rất nguy hiểm, nguy cấp. Đôi khi chúng thậm chí còn mang đến cơ hội thay đổi thế giới và cứu rất nhiều người. Đó là những sứ mệnh mà chúng tôi quan tâm.”

Đọc giống như một bài quảng cáo nhỉ. Bạn có thể hình dung khung cảnh những người lính đang chào và diễu hành, huấn luyện trong mưa lớn, phá một tòa nhà… vậy đây là mô tả công việc về phần mềm à?

Nghe như một quảng cáo truyền hình khá hấp dẫn nhỉ - nhưng nó thực sự là tin tuyển dụng khủng khiếp.

Không có chi tiết về bất cứ điều gì, bất cứ nơi nào. Bạn không biết mình sẽ làm gì. Bạn không biết những yêu cầu cơ bản là gì.

Bạn đã bao giờ nghe nói “treo đầu dê bán thịt chó” chưa? Đôi khi bạn ứng tuyển vị trí này, nhưng khi đi làm, nó lại là một vị trí khác. Điều này hoàn toàn có thể xảy ra bởi vì chẳng có thông tin nào rõ ràng. Hãy cảnh giác với những tin tuyển dụng kiểu này.

Người viết bài này có vẻ thực sự tin tưởng vào sứ mệnh của công ty (hoặc họ có bộ phận tiếp thị thương mại). Nhưng họ chỉ quan tâm đến những ứng viên tiềm năng có cảm nhận tương tự về công ty của họ, hoặc những người đang thèm khát có một công việc.

Ví dụ tồi 3: "Phải có mọi đặc điểm lý tưởng của con người."

“Các ứng viên xứng đáng, được kỳ vọng sẽ có kỹ năng phân tích vững vàng, muốn trau dồi kiến ​​thức, sẵn sàng đối mặt với bất kỳ thử thách nào, mong muốn nâng cao chất lượng bồi dưỡng và có khiếu hài hước.”

“Có khiếu hài hước”? Tại sao? Có một cuốn sách có tên là Cracking the Coding Interview, và nó không phải tên Cracking a Damn Good Joke.

Có khiếu hài hước là điều mà tất cả chúng ta đều mong muốn ở người khác. Bạn bè của chúng ta, gia đình của chúng ta, đồng nghiệp của chúng ta, những người chúng ta hẹn hò… nhưng đó không phải là điều bạn yêu cầu trong mô tả công việc.

“Các nhiệm vụ cụ thể có thể bao gồm:

• Phát triển phần mềm
• Quản trị hệ thống
• Làm việc với các tài liệu
• Hỗ trợ khách hàng
• QA
• Hỗ trợ hoạt động tiền bán hàng (pre-sales)

Có tin nổi không khi đây là yêu cầu của một công việc dành cho lập trình viên tập sự?

Họ đang yêu cầu một người có thể trở thành lập trình viên, SysAdmin, nhóm tài liệu kỹ thuật, nhóm hỗ trợ khách hàng, nhóm QA và kỹ sư bán hàng.

Chưa chắc những người kỳ cựu có thể đảm nhận được nửa số công việc này.

“Và một số điều khác…”

Điều khác ở đây là gì? Đây là đơn xin việc cho vị trí kỹ sư phần mềm, chứ không phải là một anh chàng tại một quán bar thể thao. Mơ hồ, những yêu cầu có kết thúc mở như thế này thật không ổn tí nào, vì bạn luôn muốn biết chính xác những gì bạn đang ứng tuyển.

“Tinh thần khởi nghiệp”

Điều này thực sự có nghĩa là gì?

Một người thực nghiệm, hay trả lời các câu hỏi về chuẩn mực. Một người có tính kiên trì và quyết tâm, cởi mở và sáng tạo?

Vấn đề với những đặc điểm như thế này là chúng có kết thúc mở, mơ hồ và vô dụng. Chúng có thể có bất kỳ ý nghĩa gì. Ai cũng muốn nghĩ rằng mình có “tinh thần khởi nghiệp” – khi chỉ cần nhìn vào tất cả những người tự xem mình là "người khởi nghiệp" trên LinkedIn.

Điều này có ý nghĩa gì đối với bạn, với tư cách là một người xin việc? Điều đó có nghĩa rằng họ không biết cách truyền thông rõ ràng đến bạn.

“Chính trực và có cá tính mạnh”

“Giàu năng lượng và nhiều động lực“

“Mong muốn làm việc thực sự chăm chỉ tại một công ty nhỏ”

“Cam kết về sự xuất sắc và sẵn sàng làm "bất cứ điều gì cần thiết" để hoàn thành công việc”

“Khát khao tìm hiểu mọi thứ về một công ty về phần mềm/Internet”

…

“Cầu toàn trong việc mong muốn nâng cao chất lượng bồi dưỡng”

“Tư duy lạc quan, tin rằng bạn có thể tạo ra sự khác biệt”

“Khiêm tốn nhận ra rằng cầu toàn/lạc quan thực sự có thể là sự ngu dốt/kiêu ngạo”

Một lần nữa, những đặc điểm này là những thứ họ lẽ ra sẽ đánh giá ứng viên trong một cuộc phỏng vấn - chúng không phải là những thứ được liệt kê trong bản mô tả công việc.

Tất nhiên mọi người đều muốn thuê những người năng động, tràn đầy năng lượng và chính trực. Có ai nhìn vào cái này và nói: “Ồ, tôi thực sự là một kẻ lười biếng. Tốt hơn là tôi không nên ứng tuyển” đâu nào?

Làm sao để bạn có thể biết họ thực sự muốn gì?

Hai câu cuối cùng ý nói rằng bạn phải lạc quan, nhưng đừng quá lạc quan vì họ chả cần điều đó.

Loại mô tả công việc này nghe có vẻ thú vị và hấp dẫn đối với một cá nhân phù hợp, nhưng bạn nên ý thức được những ảnh hưởng của nó.

Vài ví dụ về tin tuyển dụng công việc tốt

1. Chắc nịch

 “Chúng tôi xây dựng các hệ thống có thể thu thập một lượng lớn dữ liệu bộ gen (genomic data), kết hợp chúng với tài liệu khoa học của thế giới, thêm vào chúng kết quả được tuyển chọn nghiêm ngặt lâu đời và tóm chúng lại thật gọn ghẽ để phục vụ các khoa học của chúng tôi.”

Chỉ một câu này thôi đã cho bạn ý tưởng về một số điều họ có thể đang làm:

• Big Data
• Xử lý và phân tích dữ liệu
• Phát triển phần mềm (rõ ràng)
• Nghiên cứu hàn lâm hoặc R&D
• Khả năng cao là có machine learning để thu thập thông tin chi tiết từ dữ liệu đã nói ở trên

Danh sách “Những gì bạn sẽ làm” và “Những gì bạn mang lại” đều rõ ràng, ngắn gọn và hợp lý. Mô tả về công ty và đội ngũ hấp dẫn đồng thời cung cấp đầy đủ chi tiết, thật tuyệt vời. 

2. Ngắn gọn và ngọt ngào

Trách nhiệm rõ ràng. Các bằng cấp không được liệt kê rõ ràng, nhưng có thể được suy ra từ thông tin đã cho về stack của họ và những gì họ làm:

• Microservices
• Node.js, Python và Go
• Kubernetes + Docker, Linux
• Tập trung vào lĩnh vực thương mại và bán lẻ

Không có gì là thơ mộng ở đây về việc tìm những người giỏi nhất muốn “thay đổi mọi thứ về thế giới”.

3. Chung chung, nhưng ổn

Mô tả rõ ràng, ngắn gọn về những gì công ty làm, kỳ vọng của cấp trên, trách nhiệm của bạn.

Giống như ví dụ điển hình trước đó, stack được liệt kê, và danh sách các bằng cấp hợp lý với vị trí và cấp độ thâm niên. Đây là một yêu cầu công việc tuyệt vời.

Tóm lại, đừng chôn vùi mình bởi những công việc tồi tệ

Là một ứng viên trong một ngành công nghiệp đang bùng nổ, bạn có nhiều lựa chọn. Có rất nhiều công ty tuyệt vời ngoài kia, họ không chỉ cung cấp những công việc tuyệt vời với những lợi ích tuyệt vời mà họ còn có tốc độ phát triển cao và lộ trình thăng tiến nghề nghiệp đáng kinh ngạc.

Hãy tiếp tục mài dũa các kỹ năng của bạn trong khi tìm kiếm việc làm và đừng quên chú ý đến các yêu cầu của vị trí. Nhận biết và tránh xa khỏi những công ty tệ ngay từ ban đầu, để tiết kiệm thời gian cho chính bạn.

Tổng hợp việc làm IT - Software trên VietnamWorks
VietnamWorks InTECH
Theo Michael Vinh Xuan Thanh