Bằng cấp hay kinh nghiệm: Yếu tố nào được nhà tuyển dụng IT đề cao hơn?

09/08/2024 | 402

Trong ngành công nghệ thông tin, việc xác định yếu tố nào quan trọng hơn—bằng cấp hay kinh nghiệm—là một câu hỏi thường trực mà nhiều ứng viên và nhà tuyển dụng đều phải đối mặt. Bằng cấp thường được coi là chứng nhận chính thức về kiến thức và kỹ năng chuyên môn, trong khi kinh nghiệm thực tế có thể phản ánh khả năng ứng dụng những kiến thức đó vào các tình huống thực tiễn.

Vậy, trong bối cảnh một ngành công nghiệp đầy cạnh tranh và thay đổi liên tục như thế, yếu tố nào thực sự chiếm ưu thế trong mắt nhà tuyển dụng? Hãy cùng VietnamWorks inTECH khám phá sâu hơn về chủ đề này, cũng như những yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến quyết định tuyển dụng thông qua những chia sẻ của chị Mai Anh - Country Talent Acquisition Manager tại Tek Experts nhé.

Chị có thể chia sẻ quan điểm của mình về tầm quan trọng của bằng cấp và kinh nghiệm trong ngành IT hiện nay? Yếu tố nào đóng vai trò quyết định hơn trong việc tuyển dụng nhân viên IT: bằng cấp hay kinh nghiệm?

Đối với Mai Anh, để trả lời cho câu hỏi này không hề đơn giản, bởi cả hai yếu tố đều đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định thành công của một ứng viên và phụ thuộc vào từng vị trí công việc cụ thể.

Bằng cấp, đặc biệt là bằng đại học, cung cấp cho người học nền tảng kiến thức vững chắc về các nguyên lý cơ bản của ngành IT. Những kiến thức này là vô cùng cần thiết đối với các vị trí đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về lý thuyết như lập trình viên hệ thống, kỹ sư phần mềm, kiến trúc sư mạng, . . . Tuy nhiên, bằng cấp chỉ là một phần của câu chuyện. Kinh nghiệm thực tế cũng là yếu tố giúp ứng viên áp dụng kiến thức đã học vào việc giải quyết các vấn đề cụ thể, đồng thời phát triển các kỹ năng mềm cần thiết cho công việc.

Ngược lại, đối với những vị trí thiên về kỹ năng thực hành như kỹ sư DevOps, quản trị viên mạng, chuyên viên QA, . . . kinh nghiệm làm việc lại được đánh giá cao hơn. Những vị trí này đòi hỏi ứng viên phải có khả năng xử lý các tình huống phát sinh một cách nhanh chóng và hiệu quả, điều mà bằng cấp không thể cung cấp đầy đủ. Tuy nhiên, một nền tảng kiến thức vững chắc vẫn là lợi thế lớn giúp ứng viên nắm bắt công việc nhanh chóng hơn.

Nhìn chung, sự kết hợp hài hòa giữa bằng cấp và kinh nghiệm là yếu tố quan trọng nhất giúp ứng viên thành công trong ngành IT. Các nhà tuyển dụng thường ưu tiên những ứng viên không chỉ có kiến thức chuyên môn sâu rộng mà còn có kinh nghiệm làm việc thực tế. Để tăng cơ hội việc làm, các bạn trẻ nên không ngừng học hỏi và trau dồi kỹ năng của mình, đồng thời tích lũy kinh nghiệm thông qua các dự án thực tế hoặc các hoạt động ngoại khóa.

Ngoài bằng cấp, kỹ năng và phẩm chất nào mà chị đánh giá cao ở một ứng viên IT?

Đối với Mai Anh, khi đánh giá một ứng viên, Mai Anh không chỉ nhìn vào những kiến thức chuyên môn sâu rộng các bạn đang có mà còn về những năng mềm khác, chẳng hạn như:

Kỹ năng giao tiếp hiệu quả là yếu tố tiên quyết, kỹ năng này sẽ giúp ứng viên trình bày ý tưởng một cách rõ ràng, thuyết phục đồng nghiệp và khách hàng.
Ngành IT đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các thành viên trong nhóm để hoàn thành dự án. Do đó, ứng viên cần có khả năng làm việc nhóm xuất sắc, tôn trọng ý kiến của người khác và phối hợp nhịp nhàng với đồng nghiệp.
Kỹ năng quản lý thời gian tốt là chìa khóa để đảm bảo công việc luôn được tiến hành đúng tiến độ và đạt chất lượng cao.

Đối với những vị trí IT đòi hỏi chuyên môn cao, chị đánh giá ứng viên qua những tiêu chí nào?

Khi đánh giá ứng viên cho các vị trí IT đòi hỏi chuyên môn cao, Mai Anh đặc biệt quan tâm đến các yếu tố sau:

Kiến thức chuyên môn: Ứng viên cần có kiến thức vững chắc về các công nghệ, ngôn ngữ lập trình và hệ thống phần mềm liên quan đến vị trí ứng tuyển. Khả năng vận dụng kiến thức vào thực tế để giải quyết các vấn đề phát sinh là một lợi thế lớn. Khả năng học hỏi và cập nhật kiến thức mới liên tục cũng rất quan trọng trong một ngành công nghệ luôn thay đổi nhanh chóng.
Kinh nghiệm làm việc: Kinh nghiệm làm việc thực tế, đặc biệt là kinh nghiệm tham gia các dự án lớn, sẽ giúp nhà tuyển dụng đánh giá được khả năng làm việc độc lập, khả năng giải quyết vấn đề và khả năng thích ứng của ứng viên trong môi trường làm việc thực tế. Kỹ năng lập trình, phát triển phần mềm, quản lý cơ sở dữ liệu, hoặc kỹ thuật bảo mật đều là những yếu tố mà Doanh nghiệp chú trọng.
Bằng cấp và chứng chỉ: Dù không phải là yếu tố quyết định, các bằng cấp liên quan cũng được xem xét để đánh giá sự cam kết của ứng viên đối với lĩnh vực mình theo đuổi. Ngoài ra, ứng viên có các chứng chỉ nghề nghiệp liên quan đến lĩnh vực IT sẽ chứng minh được năng lực và kỹ năng chuyên môn của họ.

Chị có từng gặp một tình huống nào trong quá trình tuyển dụng IT mà chị phải lựa chọn giữa hai ứng viên: một người có bằng cấp cao nhưng ít kinh nghiệm và một người có kinh nghiệm dày dặn nhưng không có bằng đại học. Chị đã đưa ra quyết định như thế nào và vì sao?

Trong quá trình tuyển dụng IT, Mai Anh đã từng gặp một số tình huống phải lựa chọn giữa hai ứng viên: một người có bằng cấp cao nhưng ít kinh nghiệm và một người có kinh nghiệm dày dặn nhưng không có bằng đại học. Việc đưa ra quyết định trong những trường hợp này không hề đơn giản vì cả hai ứng viên đều có những ưu điểm và nhược điểm riêng.

Đối với ứng viên có bằng cấp cao nhưng ít kinh nghiệm:

Ưu điểm:

Có nền tảng kiến thức chuyên môn vững vàng.
Có khả năng tiếp thu nhanh và cập nhật kiến thức mới dễ dàng.
Có tiềm năng phát triển cao trong tương lai.

Nhược điểm:

Ít kinh nghiệm thực tế, do đó có thể gặp khó khăn trong việc áp dụng kiến thức vào thực tế.
Có thể thiếu một số kỹ năng mềm cần thiết cho công việc.

Đối với ứng viên có kinh nghiệm dày dặn nhưng không có bằng đại học:

Ưu điểm:

Có nhiều kinh nghiệm thực tế và có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tế một cách hiệu quả.
Có sẵn các kỹ năng mềm cần thiết cho công việc.
Có thể bắt đầu công việc ngay lập tức mà không cần đào tạo nhiều.

Nhược điểm:

Có thể thiếu nền tảng kiến thức chuyên môn.
Có thể gặp khó khăn trong việc học hỏi những kiến thức và kỹ năng mới.
Khó có thể phát triển lên những vị trí cao hơn trong tương lai.

Việc lựa chọn ứng viên phù hợp không đơn thuần chỉ dựa trên bằng cấp hay kinh nghiệm mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp, bao gồm:

Yêu cầu cụ thể của từng vị trí công việc. Ví dụ một vị trí đòi hỏi kiến thức chuyên sâu về trí tuệ nhân tạo sẽ ưu tiên những ứng viên có bằng cấp cao và kinh nghiệm nghiên cứu trong lĩnh vực này. Ngược lại, một vị trí quản lý dự án lại cần ứng viên có khả năng giao tiếp tốt, kỹ năng lãnh đạo và kinh nghiệm quản lý dự án thực tế.
Khả năng học tập và thích nghi của ứng viên. Ngành IT luôn không ngừng đổi mới, do đó, ứng viên cần có khả năng tiếp thu kiến thức mới một cách nhanh chóng và linh hoạt. Một ứng viên có bằng cấp cao nhưng không có khả năng thích nghi với môi trường làm việc mới sẽ gặp nhiều khó khăn.
Mục tiêu phát triển của doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến quyết định tuyển dụng. Nếu doanh nghiệp muốn tuyển dụng nhân viên cho vị trí có tiềm năng phát triển cao trong tương lai, thì họ có thể ưu tiên ứng viên có bằng cấp cao. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp cần tuyển dụng nhân viên để giải quyết một công việc cụ thể trong thời gian ngắn hạn, thì họ có thể ưu tiên ứng viên có kinh nghiệm dày dặn.

Trong trường hợp cụ thể mà Mai Anh đã gặp, vị trí công việc đòi hỏi ứng viên phải có khả năng áp dụng kiến thức vào thực tế một cách hiệu quả để giải quyết các vấn đề kỹ thuật phức tạp. Do đó, Mai Anh đã quyết định lựa chọn ứng viên có kinh nghiệm dày dặn mặc dù ứng viên này không có bằng đại học.

Tuy nhiên, Mai Anh cũng đã trao đổi với ứng viên có bằng cấp cao về những cơ hội phát triển trong tương lai và đề xuất một số chương trình đào tạo để giúp ứng viên này bù đắp được kinh nghiệm thiếu hụt.

Chị có lời khuyên gì cho những bạn trẻ đang theo đuổi ngành IT nhưng chưa có đủ điều kiện theo học đại học?

Muốn trở thành một chuyên gia CNTT thành công, bạn cần có một lộ trình học tập và phát triển rõ ràng. Bước đầu tiên là xác định đam mê và mục tiêu nghề nghiệp của mình. Bạn muốn theo đuổi chuyên ngành nào? Bạn muốn làm công việc gì? Việc xác định rõ mục tiêu sẽ giúp bạn có định hướng học tập và phát triển phù hợp. Chẳng hạn như bạn muốn trở thành một lập trình viên full-stack, một chuyên gia AI hay một nhà quản lý dự án? Câu trả lời cho câu hỏi này sẽ định hướng con đường bạn sẽ đi.

Hiện nay, có vô vàn tài liệu học tập miễn phí trên mạng, từ các khóa học online đến các dự án mã nguồn mở, bạn có thể tự học và rèn luyện kỹ năng một cách chủ động. Tham gia các cộng đồng lập trình cũng là một cách tuyệt vời để học hỏi từ những người có kinh nghiệm và mở rộng mạng lưới quan hệ.

Để củng cố kiến thức và nâng cao kỹ năng thực hành, bạn nên tham gia các dự án thực tế. Hãy bắt đầu với những dự án nhỏ, đơn giản và dần dần nâng cao độ khó. Xây dựng một portfolio ấn tượng sẽ giúp bạn thể hiện năng lực của mình với các nhà tuyển dụng.

Bên cạnh kỹ năng chuyên môn, các kỹ năng mềm như giao tiếp, làm việc nhóm và giải quyết vấn đề, . . . cũng rất quan trọng. có thể dễ dàng hòa nhập với môi trường làm việc và phát triển sự nghiệp. Khi đã nắm vững những kỹ năng này, có thể giúp bạn dễ dàng hòa nhập với môi trường làm việc và phát triển sự nghiệp.

Cuối cùng, đừng quên việc nâng cao trình độ bằng các chứng chỉ chuyên nghiệp. Các chứng chỉ như CCNA, MCSA sẽ giúp bạn tăng tính cạnh tranh trên thị trường lao động.

Kỹ năng nào mà chị đánh giá là điểm yếu phổ biến nhất của các IT hiện nay? IT có thể làm gì để khắc phục điểm yếu này?

Theo quan sát và kinh nghiệm của Mai Anh trong ngành tuyển dụng IT, Mai Anh nhận thấy một thực tế đáng lưu ý: Kỹ năng mềm chính là rào cản lớn nhất ngăn cản nhiều bạn trẻ tài năng tiến xa hơn trong sự nghiệp. Cụ thể, nhiều ứng viên gặp khó khăn trong việc giao tiếp hiệu quả. Họ thường lúng túng khi diễn đạt ý tưởng, khó lắng nghe và thấu hiểu người khác, thậm chí còn thiếu cả những kỹ năng giao tiếp cơ bản như giao tiếp bằng mắt hay ngôn ngữ cơ thể.

Bên cạnh đó, khả năng quản lý thời gian cũng là một điểm yếu phổ biến. Nhiều bạn trẻ thường bị cuốn vào công việc và khó kiểm soát thời gian, dẫn đến việc chậm tiến độ và chất lượng công việc bị ảnh hưởng. Khả năng ngoại ngữ hạn chế cũng là một rào cản đáng kể, đặc biệt trong thời đại toàn cầu hóa, khi các dự án ngày càng có tính quốc tế.

Có thể thấy rằng thị trường việc làm IT hiện nay cạnh tranh khá cao, đặc biệt là các bạn sinh viên mới ra trường, chị có lời khuyên nào để giúp các bạn nổi bật cũng như nhanh chóng chinh phục được nhà tuyển dụng?

Thị trường lao động IT hiện nay rất cạnh tranh, đặc biệt là đối với các bạn sinh viên mới ra trường. Tuy nhiên, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chiến lược phù hợp, các bạn vẫn có thể tự tin khẳng định bản thân và chinh phục nhà tuyển dụng bằng cách trang bị những điều sau:

- Nâng cao kỹ năng chuyên môn: Dù bạn đang học chuyên ngành nào cũng cần nắm chắc kỹ năng nền tảng chuyên chuyên môn như lập trình, cấu trúc dữ liệu, thuật toán, hệ điều hành, mạng máy tính,...

Ngành IT thay đổi liên tục, do đó, bạn cần thường xuyên cập nhật kiến thức mới thông qua việc tham gia các khóa học online, đọc sách, báo, tài liệu chuyên ngành liên quan.
Ngoài ra, việc lấy các chứng chỉ nghề nghiệp liên quan đến lĩnh vực IT sẽ giúp bạn chứng minh năng lực và tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động.

- Phát triển kỹ năng mềm:

Thành thạo ít nhất một ngoại ngữ để có được thu nhập tốt hơn
Kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, quản lý thời gian luôn là những kỹ năng cần thiết dù bạn làm bất kỳ công việc gì

- Xây dựng thương hiệu cá nhân:

Tạo hồ sơ trực tuyến ấn tượng: Bên cạnh việc tạo hồ sơ LinkedIn và portfolio để giới thiệu bản thân, kỹ năng và kinh nghiệm của bạn đến nhà tuyển dụng. Các bạn còn có thể tham khảo một số công cụ tạo CV sẵn của các web tuyển dụng, chẳng hạn như WowCV của VietnamWorks.com - Chỉ 1 cú click chuột, bạn sẽ nhận ngay CV chuyên nghiệp có thể ứng tuyển ở bất cứ nơi nào, bất cứ lúc nào, và tạo ấn tượng với mọi nhà tuyển dụng.
Tham gia các cộng đồng IT: Tham gia các cộng đồng IT online và offline để giao lưu, học hỏi và chia sẻ kinh nghiệm với những người cùng đam mê. Chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm của bạn thông qua việc viết blog hoặc bài chia sẻ trên các trang mạng xã hội.

Đa dạng hoá cơ hội tìm kiếm việc làm: Để mở rộng cơ hội tìm kiếm việc làm, bạn không nên chỉ dựa vào các kênh truyền thống như việc ứng tuyển qua website công ty và các trang web tuyển dụng (VietnamWorks inTECH, . . .). Hãy tận dụng cơ hội gặp gỡ trực tiếp nhà tuyển dụng trong các ngày hội việc làm, nơi bạn có thể tạo ấn tượng mạnh mẽ và tìm hiểu về các cơ hội mới. Đồng thời, việc xây dựng thương hiệu cá nhân tốt cũng rất quan trọng, vì một hồ sơ nổi bật và một hình ảnh chuyên nghiệp sẽ khiến nhiều công ty chủ động tìm đến bạn.

- Mạng lưới quan hệ: Hãy kết nối với các nhà tuyển dụng, chuyên viên tuyển dụng các công ty từ hôm nay để có thông tin về các cơ hội việc làm sớm nhất.

- Chuẩn bị cho buổi phỏng vấn:

Tìm hiểu kỹ về công ty và vị trí ứng tuyển: dành thời gian tìm hiểu về website, mạng xã hội, sản phẩm, dịch vụ và văn hóa công ty. Hiểu rõ yêu cầu của vị trí ứng tuyển để có thể thể hiện sự quan tâm và phù hợp của bản thân.
Luyện tập trả lời các câu hỏi phỏng vấn: Dự đoán những câu hỏi phỏng vấn thường gặp và chuẩn bị câu trả lời súc tích, rõ ràng và thể hiện được năng lực của bản thân.
Đến phỏng vấn đúng giờ: Thậm chí nên đến sớm 5-10 phút để thể hiện sự chuyên nghiệp và tôn trọng nhà tuyển dụng.

Kỹ năng và kinh nghiệm nào mà chị dự đoán sẽ được nhà tuyển dụng IT đề cao trong tương lai?

Nếu bạn đang tìm hiểu về sự phát triển của trí tuệ nhân tạo, có thể bạn đã nghe đến thuật ngữ “kỹ năng viết Prompt AI”. Để khai thác tối đa tiềm năng của AI, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT-3, Gemini hay LaMDA, chúng ta cần biết cách giao tiếp hiệu quả với nó. Và đây chính là lúc kỹ năng viết Prompt trở nên cần thiết và Mai Anh tin rằng trong tương lai gần đây sẽ là một kỹ năng không thể thiếu đối với các bạn IT. Vậy tại sao kỹ năng viết prompt AI lại quan trọng?

Đầu tiên, việc viết Prompt hiệu quả sẽ giúp các bạn tối ưu hóa khả năng làm việc với AI, tương tác với các mô hình ngôn ngữ và hệ thống AI chính xác hơn, từ đó nhận được kết quả tốt hơn và giải quyết vấn đề nhanh chóng.
Việc viết Prompt tốt cũng sẽ giúp bạn tạo ra nội dung và tài liệu kỹ thuật chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của người dùng và các bên liên quan. Ngoài ra, còn giúp tiết kiệm thời gian và chi phí trong việc phát triển và bảo trì phần mềm, điều này rất quan trọng trong một môi trường công việc bận rộn.
Thêm vào đó, viết Prompt chính xác còn hỗ trợ phát hiện và xử lý lỗi nhanh chóng, đảm bảo các hệ thống và ứng dụng hoạt động trơn tru.

Tóm lại, theo Mai Anh, kỹ năng viết Prompt AI không chỉ là một công cụ quan trọng mà còn là một yếu tố thiết yếu trong tương lai, với tiềm năng ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Lời kết

Khi đánh giá giữa bằng cấp và kinh nghiệm, nhà tuyển dụng IT thường coi trọng sự kết hợp của cả hai. Bằng cấp chứng minh nền tảng kiến thức, trong khi kinh nghiệm cho thấy khả năng thực hành và giải quyết vấn đề. Để nổi bật, bạn cần thể hiện cả hai yếu tố này một cách hài hòa, từ đó chứng minh rằng bạn có đủ năng lực và kinh nghiệm để đáp ứng yêu cầu của công việc.

VietnamWorks inTECH hy vọng thông qua những chia sẻ của chị Mai Anh đã giúp các bạn có cái nhìn rõ hơn và chuẩn bị tốt hơn cho hành trình nghề nghiệp của mình.

Đôi nét về chị Mai Anh: