Trong thời đại số, ngành Công nghệ Thông tin không chỉ mang lại nhiều cơ hội phát triển mà còn đặt ra những thách thức mới cho các Fresher. Làm thế nào để tận dụng tối đa lợi thế, rèn luyện kỹ năng phù hợp và tạo dựng sự khác biệt trong ngành? Để trả lời câu hỏi này, hãy cùng VietnamWorks inTECH lắng nghe chia sẻ những kinh nghiệm thực tế từ chị Trịnh Thị Xuân Phương - Data Architect tại Bosch, về các yếu tố quan trọng giúp một bạn phát triển bền vững và đạt được thành công trong sự nghiệp.

Lợi thế của IT Fresher

Nhiều ý kiến cho rằng, các IT Fresher ngày nay sở hữu nhiều lợi thế so với các thế hệ trước. Chị Phương, cũng đồng tình với nhận định này và chỉ ra một số điểm mạnh đáng chú ý:

• Năng lượng tuổi trẻ: Các bạn trẻ thường có nhiệt huyết và tinh thần cầu tiến cao.

• Xác định mục tiêu nghề nghiệp từ sớm: Giúp họ có định hướng rõ ràng và tận dụng tối đa cơ hội phát triển.

• Chủ động học tập và thi chứng chỉ: Việc sẵn sàng học hỏi và bổ sung chứng chỉ quốc tế giúp họ tăng lợi thế cạnh tranh.

• Không ngại thử thách và chủ động tìm kiếm cơ hội: Chị Phương chia sẻ rằng đã từng có một bạn junior chủ động tìm đến chị để xin lời khuyên và nhờ chị làm mentor. Đây là những cá nhân nổi bật mà chị luôn ngưỡng mộ, vì chị cảm thấy mình không được như vậy khi ở vào độ tuổi của các bạn bây giờ.

• Cơ hội việc làm rộng mở: Sự phát triển của ngành Công nghệ đồng nghĩa với việc có nhiều cơ hội việc làm hơn cho các Fresher, đặc biệt khi các công ty đang tìm kiếm nhân tài trẻ có tiềm năng phát triển.

Những kỹ năng cần rèn luyện

Mặc dù có nhiều lợi thế, IT Fresher vẫn cần rèn luyện một số kỹ năng quan trọng để phát triển bền vững:

• Kỹ năng giao tiếp tiếng Anh, đặc biệt khi làm việc với đồng nghiệp quốc tế.

• Kỹ năng thuyết trình: Chuẩn bị slide, trình bày ý tưởng, viết email chuyên nghiệp.

• EQ và quản lý cảm xúc: Điều quan trọng cho cả Junior và Senior.

• Tư duy phản biện (Critical Thinking): Giúp đánh giá và giải quyết vấn đề hiệu quả.

• Kỹ năng làm việc nhóm: Làm việc hiệu quả trong một team giúp giải quyết vấn đề nhanh chóng và tối ưu hoá quy trình làm việc.

Bên cạnh đó, chị Phương còn nhận thấy rằng nhiều bạn trẻ còn thiếu kiên nhẫn, chưa có khả năng chịu áp lực cao và thiếu cái nhìn tổng thể về business, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển trong dài hạn.

Làm sao để cạnh tranh trong bối cảnh AI và lay-off?

Trong bối cảnh AI phát triển mạnh mẽ và làn sóng sa thải (lay-off) gia tăng, chị Phương khuyên các bạn theo đuổi ngành Data nên:

• Học hỏi và cập nhật liên tục: Khi kinh nghiệm chưa nhiều, cần trau dồi thêm kiến thức mới và thi chứng chỉ quốc tế để tạo điểm cộng cho CV. Ngoài ra, nên chủ động tham gia các khóa học về AI, Machine Learning hoặc các công nghệ mới nổi để không bị lạc hậu trước sự phát triển nhanh chóng của ngành.

• Chọn nghề vì đam mê, không chỉ vì "hot": Đam mê giúp bạn có động lực vượt qua thử thách. Những ngành nghề “hot” hiện tại như Data hay AI có thể thay đổi theo thời gian, nhưng nếu có đam mê thật sự, bạn sẽ sẵn sàng học hỏi và thích nghi với sự biến động của thị trường.

• Hiểu rõ các vai trò trong lĩnh vực Data: Data Engineer, Data Analyst, Data Scientist,… để có hướng phát triển phù hợp. Đừng chỉ chọn một vị trí theo xu hướng, mà hãy tìm hiểu kỹ về công việc thực tế, yêu cầu kỹ năng, triển vọng nghề nghiệp, từ đó đưa ra quyết định đúng đắn. Nếu chưa chắc chắn, có thể tham gia một số dự án nhỏ hoặc khóa học thực hành để trải nghiệm trước.

• Phát triển kỹ năng mềm và ngoại ngữ: Giúp mở rộng cơ hội trong môi trường làm việc toàn cầu. Không chỉ tiếng Anh, nếu có khả năng học thêm ngôn ngữ khác như tiếng Nhật hoặc tiếng Trung, bạn sẽ có thêm lợi thế khi ứng tuyển vào các tập đoàn đa quốc gia hoặc công ty có trụ sở tại các nước này.

• Xây dựng thương hiệu cá nhân: Thể hiện năng lực thông qua GitHub, blog cá nhân hoặc tham gia các dự án mã nguồn mở. Bên cạnh đó, việc tham gia các cuộc thi hackathon, viết bài chia sẻ kinh nghiệm trên LinkedIn hoặc diễn đàn chuyên ngành cũng giúp bạn nâng cao uy tín trong cộng đồng IT.

Kinh nghiệm có thực sự quyết định năng lực?

Có ý kiến cho rằng nhân sự càng có nhiều năm kinh nghiệm thì trình độ càng cao. Tuy nhiên, theo chị Phương, điều này không hoàn toàn đúng. Nếu không chủ động học hỏi, cập nhật kiến thức, dù số năm kinh nghiệm tăng lên, bạn vẫn có thể bị tụt hậu so với thị trường.

Điều kiện cần để thăng tiến lên Leader, Manager

Để đạt đến vị trí cao hơn như Leader hay Manager, theo chị Phương, nhân sự cần:

• Chứng minh giá trị bản thân: Đạt được các yêu cầu chuyên môn thông qua chứng chỉ quốc tế và kinh nghiệm thực tế. Việc tham gia các dự án lớn, có ảnh hưởng trực tiếp đến doanh thu hoặc hiệu suất làm việc của công ty cũng là một cách thể hiện năng lực.

• Hiểu chiến lược kinh doanh của công ty: Không chỉ giỏi về kỹ thuật, việc hiểu rõ cách công ty vận hành, sản phẩm/dịch vụ mà công ty cung cấp và cách công nghệ đóng góp vào mục tiêu chung sẽ giúp bạn có cái nhìn chiến lược hơn.

• Phát triển kỹ năng mềm: Ngoài kỹ năng lãnh đạo, giao tiếp và thuyết phục khách hàng, khả năng giải quyết xung đột và quản lý nhóm cũng rất quan trọng để có thể điều hành một team hiệu quả.

• Áp dụng mô hình T-Shape: Không chỉ hiểu sâu về chuyên môn của mình, bạn cũng cần mở rộng kiến thức liên quan đến các lĩnh vực khác trong ngành, chẳng hạn như DevOps, Cloud Computing hoặc Product Management để có cái nhìn toàn diện hơn.

• Xây dựng mối quan hệ trong công ty: Networking không chỉ giúp mở rộng cơ hội phát triển sự nghiệp mà còn tạo điều kiện để bạn học hỏi từ những người đi trước. Chủ động tham gia các sự kiện nội bộ, kết nối với đồng nghiệp ở các phòng ban khác nhau sẽ giúp bạn có thêm nhiều cơ hội thăng tiến.

Làm sao để tiếp tục học hỏi khi công việc bận rộn?

Khi đạt đến một level nhất định, thời gian để học tập và phát triển sẽ ít đi. Để giải quyết điều này, chị Phương chia sẻ một số phương pháp:

• Quản lý thời gian hiệu quả: Sử dụng kỹ thuật như "Pomodoro Timer" để làm việc tập trung, "Eisenhower Box" để sắp xếp công việc theo mức độ ưu tiên.

• Cam kết dành thời gian học tập: Áp dụng nguyên tắc "Năm tiếng phấn đấu" (5 tiếng/tuần, 1 tiếng/ngày) để nâng cấp bản thân.

• Tận dụng các nguồn học trực tuyến miễn phí: Coursera, Udemy, edX, YouTube,…

Sự quan trọng của việc thể hiện bản thân

Nhiều bạn IT thường có xu hướng "low-key" và ít thể hiện bản thân so với ngành khác như Marketing hay Sales. Tuy nhiên, chị Phương nhấn mạnh rằng:

• “Làm tốt thôi chưa đủ, cần thể hiện bản thân đúng cách.”

• Chủ động đóng góp ý tưởng: Nếu cảm thấy ngại, có thể bắt đầu bằng cách chia sẻ với leader, sau đó mở rộng ra team và khách hàng.

• Tham gia các chương trình hackathon, innovation: Giúp xây dựng thành tích và tạo dấu ấn trong công ty.

• Tận dụng LinkedIn: Chia sẻ bài viết, thành tựu cá nhân để xây dựng thương hiệu chuyên nghiệp.

Làm sao để "show-off" năng lực một cách tinh tế?

Việc thể hiện bản thân quá mức đôi khi có thể phản tác dụng. Để tránh điều này, chị Phương gợi ý:

• Tạo dựng giá trị thực tế trước khi thể hiện: Để người khác công nhận, bạn cần đóng góp thực sự vào dự án và mang lại kết quả cụ thể.

• Nhất quán giữa lời nói và hành động: Chủ động giúp đỡ đồng nghiệp, đóng góp vào sự phát triển chung của team.

• Phát triển kỹ năng giao tiếp, thuyết phục và tư duy phản biện: Giúp thể hiện bản thân một cách hiệu quả mà không gây khó chịu.

• Chia sẻ kiến thức có giá trị: Viết blog, làm video tutorial giúp xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp.

Điều mà chị Phương ước mình biết sớm hơn

Khi được hỏi về bài học quan trọng nhất trong sự nghiệp, chị Phương chia sẻ:

1. Chủ động cập nhật kiến thức, nâng cấp bản thân: Công nghệ thay đổi nhanh chóng, nếu không tự trau dồi thì các bạn dễ bị tụt lại phía sau.

2. Quan tâm nhiều hơn đến định hướng phát triển của công ty: Hiểu rõ mục tiêu và chiến lược của công ty sẽ giúp bạn định hình hướng đi phù hợp và đóng góp hiệu quả hơn.

3. Đọc sách "Girl, Stop Apologizing" của Rachel Hollis: Đây là cuốn sách đã giúp chị học được phương pháp "Năm tiếng phấn đấu" – dành ra ít nhất 5 tiếng mỗi tuần để đầu tư cho bản thân, từ học hỏi kỹ năng mới đến phát triển các mối quan hệ quan trọng.

Kết luận

Trong lĩnh vực IT đầy cạnh tranh, ngoài năng lực chuyên môn, mỗi cá nhân cần chủ động học hỏi, trau dồi kỹ năng mềm và biết cách thể hiện bản thân đúng nơi, đúng lúc. Nếu không thể thay đổi hoàn cảnh, hãy thay đổi cách nghĩ để thích nghi và phát triển.

VietnamWorks inTECH hy vọng rằng những chia sẻ từ chị Phương sẽ giúp các bạn có thêm định hướng rõ ràng và sẵn sàng cho những bước tiến vững chắc trong sự nghiệp.

Đôi nét về chị Phương:

VietnamWorks inTECH